امتیاز کاربران

نبود یکپارچگی در سیستم گزارشگری مالی، همواره به‌عنوان یکی از موانع شفافیت اقتصادی کشورمان محسوب می‌شد. این موضوع پس از رفع تحریم‌های بین‌المللی و افزایش تقاضا از سوی سرمایه‌گذاران خارجی اهمیت بیشتری پیدا کرد. بنابراین سکانداران اقتصاد کشورمان سعی کردند زمینه اجرای استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی یا همان IFRS را فراهم کنند.

پس از استانداردسازی گزارشات مالی بر اساس IFRS نیازمندی های دیگر در جهت توسعه و شفاف سازی گزارشگیری مالی در کشور وجود دارد. با توجه به اینکه IFRS محتوای گزارشات مالی را استاندارد می کنند، در کنار آن نیز به زبانی برای یکسان نمودن فرمت های تبادل گزارش­های مالی و دیگر حوزه­های کسب و کار نیاز می­باشد. یکی از آن ها زبـان توسعه پذیر گزارشگري تجاري و یا همان XBRL می­باشد.

گزارشگري مالی به عنوان نتیجه نهایی سیستمهاي اطلاعاتی حسابداري براي استفاده کنندگان از اطلاعات مالی جهت ارائه وضعیت مالی و پاسخگویی و نیز در نقش مباشرت مدیریت، مهم تلقی می شود. زبان گزارشگري تجاري توسعه پذیر XBRL زبانی مبتنی بر XML می­باشدکه براي ارتباط الکترونیکی داده­هاي تجاري به کار می­رود. این زبان در واقع اقتباس حوزه مالی برای گزارشگری مالی است که از زبان XML صورت گرفته است. در XBRL به تمام داده­های مالی برچسب­هایی زده می­شود که آنها را به عنوان دارایی، بدهی، سرمایه، سود و غیره از هم متمایز می­سازد. بنابراین کاربران می­توانند به آسانی، داده­ها را همراه با برچسب­هایی مثل وجوه نقد استخراج یا تغییر شکل دهند و به کمک نرم افزارهاي کاربردي تحلیلی، تجزیه و تحلیل کنند. استفاده از این زبان مزایای فراوانی را در گزارشگیری مالی به همراه دارد. از جمله مزایای آن می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1-      کاهش بهای تمام شده عملیات حسابداری

2-      اعتماد بخشی و بررسی دقیق تر داده­ها

3-      بهبود فرایندها

4-      کیفیت بالاتر اطلاعات و افزایش قدرت تصمیم گیری و تجزیه و تحلیل پیشرفته تر

همچنین این قالب تهیه کنندگان و استفاده کنندگان داده­هاي مالی را قادر می­سازد تا از فرآیندهاي دستی هزینه بر که به طور عام شامل مقایسه زمان مصرف شده و جمع­آوري و ثبت­دوباره داده­ها است اجتناب گردد.

درک کارکرد XBRL نیازمند آشنایی با دو مفهوم کلیدی می باشد. این مفاهیم عبارتند از: واژه نامه(Taxonomy) و سند مصداق(Instance Documents). واژه نامه ها در بردارنده مفاهیم موجود گزاراشات مالی و تعاریف آنها و همچنین ارتباط بین مفاهیم می­باشد. در صورتی که سند مصداق حاوی مقادیر عددی با اطلاعات کسب و کار می باشد.

استفاده از XBRL، به استفاده کنندگان امکان می دهد تا گزارش­ها را بهتر درک نموده و گزارش­ها نیز از شفافیت بیشتر، ابهام کمتر و قابلیت مقایسه بیشتری برخوردار باشند. همچنین استفاده از XBRL امکان دسترسی به اطلاعات مالی سالهای گذشته شرکتها را به صورت یکجا برای استفاده کنندگان فراهم می آورد. به گونه ای که کاربران می توانند گزارشات یک شرکت را با گزارشات قبلی آن شرکت و همچنین با گزارشات سایر شرکتهای صنعت به صورت همزمان مقایسه نمایند.

قالب استاندارد XBRL به طور مشخص شرکت های بورسی، تحلیل گران، ممیزان و سرمایه گذاران، منتشرکنندگان گزارشات مالی و گردآورندگان داده­ها و شرکت های تولید کننده نرم افزار را به عنوان ذینفعان خود تحت تاثیر قرار می­دهد. به عنوان مثال شرکت های بورسی با استفاده از XBRL، می توانند گزارشات مالی را سریعتر و با صحت و قابلیت اتکا بالاتر و به فرمتی استاندارد تهیه نمایند. بدین ترتیب، اطلاعات تنها یک بار کد گذاری شده و امکان استخراج الکترونیکی آنها در قالب های مختلف (مانند صفحات وب، صفحات گسترده و نرم افزارهای پایگاه داده) برای کاربران و استفاده کنندگان مختلف فراهم می شود.

استفاده از XBRL برای منتشر کنندگان و گزارشات مالی و گردآورندگان داده­ها سبب می­شود جمع آوری داده با کارایی بیشتری انجام شده و هزینه های عملیاتی را برای آنها پایین آورد. از سوی دیگر، خطاهای مربوط به ورود داده را کاهش داده و باعث افزایش اعتبار داده ها و در نهایت شفافیت بیشتر بازار می گردد.

این استاندارد که توسط سازمان بین المللی XBRL (كنسرسيومي بین المللی متشکل از بیش از 600 شرکت، سازمان و آژانس دولتی كه مسئوليت ترويج و نهادینه سازی XBRL را به عهده دارد) توسعه داده شده تأثیر مهمی بر روش انجام کسب و کارها و نحوه گزارش دهی بر جای گذاشته است.

در حال حاضر بسیاری از کشورهای مختلف جهان اقدام به پذيرش آن نموده اند. بکارگیری XBRL در فرایند گزارشگری در بعضی کشورها اجباری و در برخی دیگر هنوز اختیاری می باشد. علاوه بر این، بعضی کشورها اقدام به اجرای پروژه های آزمایشی XBRL نموده اند تا با مزایای بالقوه این استاندارد آشنایی بیشتری پیدا کنند.

زبان XBRL به عنوان راهکاری استاندارد برای انتقال و تبادل اطلاعات مالی کسب و کار ایجاد شده است. این استاندارد فارغ از محدودیتهای زبانی کشورهای مختلف، قابلیت استفاده برای مقاصد مختلف تجاری را داشته و حوزه کارکرد آن تنها به اطلاعات مالی کسب و کار محدود نخواهد بود. انتظار می رود در آینده ای نزدیک بیشتر شرکتها، سازمانها و دولتها از مزایای بکارگیری این استاندارد در حوزه های مختلف کسب و کار(مالی و غیرمالی) بهره گیرند.